Politieke crisis in Nederland. De PVV van Geert Wilders stapt uit de regering omdat zijn coalitiepartners weigerden hun handtekening te zetten onder strengere asielmaatregelen. Maar ook andere overwegingen spelen mee.
{
"text": "Waarom trekt Geert Wilders er de stekker uit? ",
"type": "inline_title_1"
}
Concrete aanleiding is de demarche van Geert Wilders, leider van de radicaal-rechtse PVV, op het thema migratie. Vorige week maandag kwam Wilders plots met een tienpuntenplan om strenger op te treden tegen asielzoekers. Zo wil hij asielzoekers tegenhouden bij de grenzen en gezinshereniging van vluchtelingen stoppen. In de loop van de week voerde hij de druk op zijn coalitiepartners BBB, VVD en NSC op om die plannen te onderschrijven, maar zonder resultaat. Zij kaatsten de bal terug en spoorden Wilders aan om zijn eigen asielminister Marjolein Faber in de regering-Schoof een concreet voorstel te laten uitwerken.
Afgelopen zondag kwam Wilders met een ultimatum. “Laat ik glashelder zijn”, schreef hij op X. “Als het merendeel van onze voorstellen uit het tienpuntenplan asiel niet worden overgenomen door de coalitie en zo snel mogelijk uitgevoerd door het kabinet, dan stapt de PVV uit deze coalitie.” Na crisisoverleg maandagavond en dinsdagochtend voegde Wilders de daad bij het woord.
{
"text": "Spelen er nog andere redenen mee? ",
"type": "inline_title_1"
}
Zeker. De afgelopen maanden was de aandacht in de Nederlandse politiek verschoven van het thema migratie naar – net als bij ons door de capriolen van Donald Trump in de VS en de oorlog in Oekraïne – economie en defensie. “Wilders probeerde de aandacht opnieuw op migratie te vestigen”, zegt Kristof Jacobs, politicoloog aan de Radboud Universiteit. “Er was ook een beeld ontstaan van amateuristische PVV-ministers met weinig ervaring die niks gedaan kregen. Wilders heeft wellicht een kosten-batenanalyse gemaakt. In de regering blijven kost te veel kiezers en de baten qua beleid waren te beperkt. Ik kan me voorstellen dat hij de schade wilde beperken.”
De coalitie tussen de BoerBurgerBeweging (BBB), de liberale Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) en Nieuw Sociaal Contract (NSC) was bovendien al heel moeizaam tot stand gekomen in juli 2024, pas 223 dagen na de verkiezingen. “Al van in het begin verwachtte iedereen dat het kabinet-Schoof geen lang leven beschoren zou zijn”, zegt Jacobs. “De laatste tijd waren alle coalitiepartners al aan het zoeken naar redenen om het kabinet te laten vallen zonder zelf de zwarte piet toegeschoven te krijgen. Deze coalitie was voorbestemd om te falen.”
LEES OOK. De rijzende ster van de Nederlandse politiek, tot hij een kapitale fout maakte: hoe de droom van Pieter Omtzigt uit elkaar spatte
{
"text": "Komen er nu sowieso nieuwe verkiezingen? ",
"type": "inline_title_1"
}
Dat hoeft niet noodzakelijk zo te zijn. In principe zouden de overgebleven coalitiepartners verder kunnen als minderheidskabinet of ‘rompkabinet’, zoals onze noorderburen dat noemen na het vertrek van één partij. “Dat zou wel betekenen dat de grote dossiers als stikstof of migratie stilliggen”, zegt Jacobs.
Een andere optie is dat er onderhandeld wordt over een nieuwe meerderheid, maar dat is weinig waarschijnlijk. BBB-leider Caroline van der Plas gaf al aan daar geen deel van te willen uitmaken. “Voor mij is de coalitie klaar”, zegt ze.
Vanmiddag om 13.30 uur komt de ministerraad samen. Ook PVV-ministers zouden daarbij aanwezig zijn.
{
"text": "Wie spint hier nu garen bij? ",
"type": "inline_title_1"
}
Het is duidelijk dat Wilders gokt op een nieuwe verkiezingen en opnieuw voluit het thema migratie op de kaart wil zetten. Peilingen zetten zijn PVV op kop, maar dan samen met de VVD. In vergelijking met het verkiezingsresultaat van 2023 zou de PVV verschillende procentpunten verliezen. Vraag is dus in welke mate PVV haar eigen verhaal van migratie verkocht krijgt, en de zwarte piet voor de val van de regering naar de andere partijen kan doorschuiven.
De VVD en verschillende oppositiepartijen proberen Wilders nu vooral weg te zetten als onverantwoordelijk politicus. “Het gaat hem niet om de inhoud en het belang van Nederland”, zegt VVD-leider Dilan Yesilgöz over Wilders. “Dit is iemand die geen verantwoordelijkheid wil pakken. Er zijn hoge rekeningen voor Nederlanders, er is oorlog op ons continent. Ik ben echt verbijsterd dat iemand zo voor zichzelf kan gaan en z’n kiezers kan laten stikken.”
“Het wordt een pittige battle of the narratives”, zegt Jacobs. “De VVD wil niet opnieuw dezelfde fout maken zoals in 2023, toen ze het kabinet-Rutte liet vallen over migratie. We zullen zien of het lukt om op andere thema’s in te zetten. Wilders van zijn kant is een heel goede campagnevoerder. Ook bij de vorige verkiezingen wist hij pas in de laatste twee weken het tij te keren. Er kan dus nog veel gebeuren.”
|