Waar een eerste exitpoll om 21 uur een minimale voorsprong toonde voor de liberale Rafal Trzaskowski, nam de nationalistische Karol Nawrocki de leiding om 23 uur. Al zijn de marges nog te klein om van een overwinning te spreken.
Suspense in Polen. De eerste Ipsos-exitpoll van de tweede ronde van de Poolse presidentsverkiezingen gaf zondagavond om 21 uur een minimaal verschil aan tussen beide kandidaten. De pro-Europese liberaal Rafal Trzaskowski haalde 50,3 procent van de stemmen, zijn trumpiaanse tegenstander Karol Nawrocki landde op 49,7 procent. Dat was een te klein verschil om al van een definitieve winnaar te kunnen spreken.
Toch riep een zegezekere Trzaskowski zich als overwinnaar uit. “We hebben gewonnen”, zei hij tegen jubelende partijleden. “Ik zal mensen samenbrengen, ik zal constructief zijn, ik zal een president zijn voor alle Polen. Ik zal jullie president zijn.”
Rond 23 uur, bij de tweede exitpoll, werden de rollen echter omgekeerd: Nawrocki landde op 50,7 procent en Trzaskowski op 49,3 procent. De foutenmarge van de exitpolls bedraagt 2 procent.
Er wordt verwacht dat er maandagochtend definitief uitsluitsel zal komen over het resultaat. Wel al duidelijk is dat de 37 miljoen Polen massaal gingen stemmen. 72,8 procent trok naar het kiesbureau, bij de vorige presidentsverkiezingen was dat nog 68,2 procent.
Europese idylle
Trzaskowski (53) is de kandidaat van het centrum-liberale Burgerplatform. Hij wil een uitgesproken pro-Europese koers varen en zal daarbij een tandem vormen met zijn partijgenoot en huidig premier Donald Tusk. Die laatste heeft uitstekende relaties met de leiders van Europese grootmachten: de Duitse bondskanselier Friedrich Merz, de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Keir Starmer.
Opvallend is dat Merz en co. Polen daarbij niet als een juniorpartner beschouwen, maar als een volwaardige machtsspeler. In die mate dat de klassieke Franse-Duitse as is uitgebreid tot de Weimardriehoek: Parijs, Berlijn, Warschau. Dat heeft onder andere te maken met de hoge Poolse defensie-uitgaven. Die groeien naar 5 procent van het bbp, waardoor Polen nu de derde grootste legermacht is van de Navo, na de VS en Turkije. In combinatie met zijn geografische ligging maakt dat van Polen een cruciale partner in de steun aan Oekraïne.
Karol Nawrocki (42) zou als president een abrupt einde maken aan die Europese idylle. Nawrocki, die de steun krijgt van de partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) staat heel dicht bij de Amerikaanse president Donald Trump en werd begin mei al in het Witte Huis ontvangen als “de toekomstige president van Polen”.
Een concrete kwestie waarover Trzaskowski en Nawrocki fundamenteel van mening verschillen, is het toekomstige Navo-lidmaatschap van Oekraïne. De eerste vindt dat lidmaatschap op termijn de logica zelve, Nawrocki beschouwt het als een nodeloze provocatie aan het adres van Vladimir Poetin.
Ook qua persoonlijkheid kunnen beide presidentskandidaten niet meer van elkaar verschillen. Trzaskowski zal zich in het gezelschap van bijvoorbeeld Macron als een vis in het water voelen: hij spreekt vloeiend Frans, is een grote cultuurminnaar en bouwde als burgemeester van Warschau een hecht Europees netwerk uit met andere liberale en progressieve burgemeesters. Zo heeft Trzaskowski onder meer goede banden met de Londense Labour-burgemeester Sadiq Khan.
Nawrocki’s internationale netwerk bestaat dan weer vooral uit Amerikaanse Maga-Republikeinen en Europese populisten. Zijn reputatie liep tijdens de campagne zware averij op. Poolse onderzoeksjournalisten onthulden dat Nawrocki in zijn jonge jaren als hooligan deelnam aan vuistgevechten en dat hij zich als portier van een luxehotel ontpopte als pooier. Ook kwam aan het licht dat Nawrocki recent een appartement aftroggelde van een gehandicapte oude man.
Opperbevelhebber leger
Een Poolse president heeft niet alleen een veto om nationale wetten tegen te houden, maar vertegenwoordigt Polen ook ceremonieel op internationaal vlak en fungeert als opperbevelhebber van het leger. Hoewel de premier het buitenlandbeleid bepaalt, kan de president dat beleid faciliteren, hinderen of blokkeren.
Als Trzaskowski zich maandag definitief als winnaar mag uitroepen, zal dat zeker ook op binnenlands vlak een politieke stroomstoot geven. Sinds zijn aanstelling eind 2023 zag premier Tusk zijn beloofde hervormingen – het herstel van de rechtsstaat, lgtbi-wetgeving – keer op keer op een veto stuiten van de huidige conservatieve president Andrzej Duda. Met Trzaskowski zou Tusk voor het eerst een kans krijgen om zijn kiespubliek te bedienen, waardoor zijn uitgangspositie voor de parlementsverkiezingen van 2027 aanzienlijk zou verbeteren.
Nawrocki klonk bij de eerste exitpoll al optimistisch. “We zullen winnen en we zullen Polen redden. We zullen niet toelaten dat Donald Tusk nu een politiek monopolie krijgt om zijn kwade machten te gebruiken en onze dromen kapot te maken.” Als hij als winnaar uit de bus komt, lijkt een nieuwe confrontatie met Brussel onvermijdelijk. Dat houdt meteen in dat de pro-Oekraïense coalitie – waartoe naast Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk ook België behoort – een cruciale partner zal verliezen om Vladimir Poetin in toom te houden.
|