De vrees voor tekorten drijft de gasprijzen nu al wekenlang omhoog. En dat terwijl Europa grenst aan de grootste gasproducent ter wereld: Rusland. Maar experte Moniek de Jong (UGent) sluit niet uit dat de Russen hun leveringen in aanloop naar de winter zelfs zullen verlagen, om Europa onder druk te zetten in het dossier rond megapijpleiding Nord Stream 2. Europa heeft momenteel de handen vol om zijn gasvoorraden voldoende aan te vullen, zodat er deze winter genoeg aardgas beschikbaar is voor de elektriciteitscentrales die draaien op gas en om ervoor te zorgen dat Europeanen niet in de kou komen te zitten. De vrees voor tekorten tijdens de winter jaagt de gasprijs nu al weken pijlsnel omhoog. Prijsrecords worden om de haverklap verpulverd. En dat terwijl de grootste gasproducent ter wereld – Rusland – in de onmiddellijke buurt van Europa ligt. Moniek de Jong, onderzoeker aan de UGent, heeft zich de voorbije jaren vastgebeten in het reilen en zeilen van het Russische gas. Ze werkt aan een doctoraat over Nord Stream 2, de splinternieuwe, controversiële Russische megapijpleiding voor het vervoer van aardgas naar Europa. Welke rol speelt Rusland in de gasvoorziening van Europa? “Rusland is de grootste gasleverancier van Europa. Europa levert veel inspanningen om minder afhankelijk te worden van gasaanvoer uit Rusland, maar het ziet ernaar uit dat het er in de toekomst zelfs nog afhankelijker van zal worden. Er zijn natuurlijk andere mogelijkheden om aan gas te raken. Maar de grote troef van de Russen is dat hun gas goedkoper is dan dat van andere leveranciers. De aanvoer van vloeibaar aardgas (LNG) per schip is bijvoorbeeld veel duurder.” Europa heeft moeite om in de aanloop naar de winter zijn gasvoorraden voldoende aan te vullen. Hebben de Russen daar de hand in? “Zeker. Ze willen hun nieuwe gaspijpleiding Nord Stream 2 zo snel mogelijk in gebruik nemen. Die is sinds kort volledig klaar, maar dat betekent niet dat de Russen die pijpleiding kunnen gebruiken om gas naar Europa te sturen. Dat kan pas als ze daarvoor de toelating krijgen van de Duitse netbeheerder Bundesnetzagentur. De procedure om zo’n goedkeuring te krijgen is erg ingewikkeld en er moet worden voldaan aan heel strenge regels, die mee opgelegd worden door Europa. Die regels zijn in 2019 zelfs nog aangescherpt, precies om het de Russen moeilijker te maken. Dat was ingegeven door het verzet in Europa tegen de nieuwe pijpleiding.” “Het vermoeden bestaat dat Rusland nu minder gas aan het exporteren is richting Europa, in de hoop dat daardoor sneller werk wordt gemaakt van de toelating voor gasleveringen via Nord Stream 2. Rusland heeft nochtans andere mogelijkheden om Europa van gas te voorzien. Er is een pijpleiding die via Oekraïne gaat en eentje via Wit-Rusland en Polen.” Kan er via Nord Stream 2 veel meer Russisch gas naar Europa worden gestuurd? “Telkens als er positief nieuws is over de ingebruikname van de nieuwe pijpleiding, valt de huidige zeer hoge gasprijs een beetje terug: dat valt alvast op. Via Nord Stream 2 kan jaarlijks 55 miljard kubieke meter getransporteerd worden. Samen met de Nord Stream 1-pijpleiding, die al sinds 2010 in gebruik is en grotendeels parallel loopt, is dat goed voor een exportcapaciteit van 110 miljard kubieke meter richting Europa. Dat is heel veel gas. Maar de kans is zeer klein dat Nord Stream 2 de komende maanden mee de gasvoorraden in Europa zal bijvullen. De ervaring heeft geleerd dat het veel voeten in de aarde heeft en heel veel tijd kost om concrete afspraken te maken over het gebruik van de capaciteit van zo’n gaspijplijn. De capaciteit van Nord Stream 1 was tien jaar beperkt, vooraleer er een definitieve overeenkomst uit de bus kwam.” “Afspraken maken over de gebruiksregels voor Nord Stream 2 wordt geen makkelijke klus. Want Europa wil dat het Russische gas ook via Oekraïne naar Europa blijft komen.” Wie in Europa verbruikt Russisch gas? “De verwachting is dat de aanvoer van aardgas via Nord Stream 2 vooral bestemd is om de Oost-Europese landen van gas te voorzien. Vanuit het Duitse plaatsje Greifswald aan de Oostzee vertrekt een grote pijpleiding naar de Tsjechische grens. Vandaaruit kan het gas verdeeld worden in Oost-Europa en Oostenrijk. Maar het valt zeker niet uit te sluiten dat in de nabije toekomst ook Nederland en België meer en meer gas uit Rusland zullen invoeren.” |